Ég er líklega ekki feministi. Samt finnst mér ég vera jafnréttissinni. En þegar ég var ung var hugmyndafræði jafnréttissinnaðra kvenna talsvert ólík þeirri mælistiku sem nú er beitt á jafnrétti og mér finnst raunar sú reglustika notuð af nokkrum strangleika til að berja á fingurna á okkur nemendum í skólastofu lífsins.

Þá þýddi jafnrétti frelsi og frelsi þýddi val – en ekki skyldu til að gera allt á sama hátt og karlar. Ég lít svo á að frelsi sé óendanlega dýrmætt. Frelsi er gjarna möguleikinn til að geta það sama og aðrir en það er ekki síður möguleikinn til að fara sínar eigin leiðir frekar en margtroðnar leiðir annarra. Konurnar sem leiddu baráttuna þegar ég var að læra að hugsa um þessi mál, lögðu einmitt áherslu á að konur væru ekki karlar en þótt þær væru ólíkar þeim bæri ekki að meta þær minna og hefðbundin störf kvenna ætti að meta til jafns við hefðbundin karlastörf.

Ég fellst á að þarna vantar enn nokkuð upp á en ég er ekki sátt við þá framsetningu að okkur hafi mistekist þar til kynjahlutföll verði hnífjöfn í öllum starfsgreinum. Ég sé heldur ekki að gildismat mitt eigi að laga sig að efnishyggju nútímans og að ég sé ekki fullgild nema ég komi mér í hálaunastarf eða vinni sem flesta tíma utan heimilisins – verði ofurkona. (Hef reyndar aldrei heyrt talað um ofurkarla hversu mikið sem þeir leggja á sig.)

Lengi fannst mér vanta upp á að karlar tækju sér sama frelsi og konur, frelsi til að opna upp gamla ramma á hvaða sviði sem væri. Nú finnst mér, þrátt fyrir allt, flestar dyr standa opnar bæði körlum og konum. Hvert er þá næsta skref? Ætli það sé ekki að velja sér leiðir til að nota frelsið, finna því verðug viðfangsefni, að við höfum eitthvað merkilegra fram að færa hvert við annað en að segja sæta, sæta á fésinu.

Svo illilega eru trú og trúarbrögð sett til hliðar í samfélagi okkar að almennt er gengið út frá því að trú sé einkamál, prívat sérviska sem fólki sé heimilt að hafa í krafti mannréttinda og hugsanafrelsis, en eigi ekki erindi inn í almenna þjóðfélagsumræðu. Jafnvel er því haldið fram, ýmist beint eða undir rós, að trúarbrögð séu uppspretta öfga og ofstækis – ástæða haturs og ófriðar.

Það alvarlega við þessi viðhorf er að með slíkum grýlustimpli hefur að miklu leyti verið tepptur sá farvegur fyrir framfarir mannsandans sem trúarbrögðin hafa verið frá upphafi og ættu með réttu að vera um alla framtíð. Við trúum öll á efnislegar eða tæknilegar framfarir, af hverju erum við þá ekki tilbúin að trúa á mannbætandi andlegan vöxt manns og samfélags?

Ég geri mér vel grein fyrir að mannlegir forsvarsaðilar trúarbragða hafa skrumskælt ásýnd þeirra, en sjálfstætt hugsandi fólk ætti að geta séð í gegnum orð og gerðir spilltra ráðamanna og séð þá leiðsögn um andlegt eðli mannsins sem öll trúarbrögð snúast um.

Í hinni efnislegu umræðu verður spurningin um eðli mannsins útundan. Ég hef oft rekið mig á að þegar við horfum til þjóðfélagsins hættir okkur til að finnast fólk vera lélegt. Það sé eigingjarnt, spillt og jafnvel illa innrætt. En þegar við horfum á nýfædda sólargeislann í fjölskyldunni, barn eða barnabarn, þá er sú litla mannvera alsaklaus og velfarnaðaróskir okkar hreinar og fölskvalausar.

Tilraunir okkar til að byggja upp samfélög hljóta að byggjast á einhverri hugmynd um hvers konar fyrirbæri manneskjan er. Ef við trúum því að manneskjan sé vond, frek og óheiðarleg í eðli sínu, setjum við líklega annars konar markmið og stöndum öðru vísi að verki en ef við álítum að fólk sé gott og göfugt ef það nær að þroskast eðlilega.

Mér sýnist að nú þegar trúarbrögðin hafa að mestu verið afskrifuð hafi trúin á göfgi og gildi mannsins smám saman glatast líka. Alla vega tala afar sterkt til mín eftirfarandi klausa úr skilaboðum Allsherjarhúss réttvísinnar, æðstu stjórnstofnun bahá’í trúarinnar, sem árlega sendir bahá’íum um allan heim umhugsunarefni á ridván hátíðinni sem nú stendur yfir:

... þrátt fyrir lofsverða viðleitni velmeinandi einstaklinga í öllum löndum sem vinna að þjóðfélagsumbótum, virðist mörgum sem hindranirnar á þeirri leið séu óyfirstíganlegar. Vonir þeirra stranda á röngum ályktunum um mannlegt eðli – ályktunum sem gegnsýra svo hefðir og lífshætti mikils hluta nútímasamfélags að á þær er litið sem góðar og gildar staðreyndir. Þessar ályktanir taka ekki mið af því mikla forðabúri andlegra möguleika sem er aðgengilegt sérhverri upplýstri sál sem vill nýta sér það; í staðinn er treyst á réttlætingu mannlegra bresta og veikleika en dæmin um slíkt auka daglega almenna örvæntingu.  Lagskiptur hjúpur af fölskum forsendum hylur þannig þau grundvallarsannindi að ástand heimsins endurspeglar skrumskælingu  mannsandans, ekki innra eðli hans.

Ég er sem sé að vona að við séum ekki svo slæm inn við beinið. Nýfætt barn geti orðið góð manneskja sem taki út þroska alla ævi – og ef við vinnum með hinn góða efnivið getum við byggt samfélag sem við verðum sátt við að búa í.

Sjávarbyggðirnar á Vestfjörðum skiptast í stórum dráttum í tvo klasa, á sunnanverðum og norðanverðum Vestfjörðum. Milli þeirra  er frumbýlislegur vegarslóði, mera en hálfrar aldar gmall, opinn á sumrin. Í raun er þarna aðeins um ferðamannaveg að ræða því engin alvöru samskipti í atvinnu eða samfélagslífi geta byggst á vegi sem, auk þess að vera hættulegur og erfiður, er aðeins opinn léttri umferð hluta ársins.

Út frá landafræðinni ættu Bílddælingar og Þingeyringar að vera nágrannar en vegna þess að heilsársvegi hefur aldrei verið komið á eru rúmir 530 kílómetrar á milli þeirra!

Vestfirðingar eru vanir slæmum samgöngum. Svo vanir að þeir næstum því líta á þær sem náttúrulögmál - kannski ekki vitandi vits en í undirmeðvitundinni. Fyrir vikið er fólki ekki tamt að horfa á þá möguleika sem gætu opnast við þá mörg hundruð km styttingu milli samfélaganna sem yrði við Dýrafjarðargöng sem hafa verið undirbúin en enn er deilt um hve lengi skuli fresta.

Í stað þess að þessar náskyldu byggðir njóti samlegðar og stuðnings af raunverulegri landfræðilegri nálægð er þeim enn stíað sundur vegna skorts á samfélagsskilningi ráðamanna. Í stað þess að vera sterk heild eru þær tvö jaðarsvæði, hvort á sínum enda vegakerfisins.

Rétt er að benda á að í þessum málum hafa Vestfirðingar ekki aðeins þurft að sætta sig við að bíða eftir bættum samgöngum, heldur hafa samgöngur beinlínis verið lagðar niður. Menn höfðu samgöngur bæði á sjó og í lofti en hvort tveggja var lagt af án þess að vegabætur kæmu í staðinn.

Það sem gerir samgönguleysið enn grátlegra er að þegar horft er á Vestfjarðakjálkann blasir Dýrafjörður við sem miðpunktur þar sem landrými og landgæði eru áberandi. Uppbygging á því kjörsvæði Vestfjarða getur ekki hafist af neinu viti fyrr en jarðgöng verða að veruleika.

Ólga og kröfur um þjóðfélagsbreytingar í norðanverðri Afríku og við botn Miðjarðarhafs hafa ekki farið fram hjá neinum. Þörfin fyrir breytingar er ótvíræð – en hver verður þróunin, hver stýrir henni, hvernig og hvert? Eiga þjóðfélög sem nú rísa upp til umbóta á hættu að fara úr öskunni í eldinn?

Bahá‘í samfélagið í Egyptalandi tók sér til og skrifaði samborgurum sínum opið bréf. Þar er rakið hvernig krafan um að vera gerandi í að móta eigin örlög er þroskamerki jafnt einstaklinga sem þjóða og að sú þróun sé hnattræn, jafnvel þótt hún fari mishratt í ólíkum samfélögum. Allsstaðar er fólk að átta sig á að hegðun sem leiðir til átaka, spillingar og  ójöfnuðar er ósamrýmanleg þeim gildum sem réttlátt samfélag byggist á og er tilbúið að hafna viðhorfum og kerfum sem hindra eðlilegt þroskaferli. Þessi framfaraþrá almennings á sér nú ögurstund í Egyptalandi en hún mun ekki vara til eilífðar. Þjóðin stendur á krossgötum, valið stendur um margar leiðir, hver þeirra verður farin?

Bahá‘í samfélagið bendir á augljósar hættur og spyr:  

Ætlum við að stefna í sundurlaust einstaklingshyggjusamfélag þar sem hver og einn telur sér frjálst að keppa að sínum eigin einkahagsmunum, jafnvel á kostnað samfélagsins? Ætlum við að láta ginnast af efnishyggju og fylgifiski hennar, neysluhyggjunni? Ætlum við að velja kerfi sem nærist á trúarlegu ofstæki? Erum við tilbúin til að leyfa þróun yfirstéttar, sem ekki skeytti um sameiginlegar væntingar okkar og sæktist jafnvel eftir að nýta þrá okkar eftir breytingum sér í hag? Eða munum við jafnvel láta þetta tækifæri til breytinga líða hjá, leysast upp í ýfingum sérhagsmunahópa eða gefa eftir undan þunga tregðulögmáls í stofnanamenningu?

Þörfin fyrir árangursríka þjóðfélagsgerð sem stæði undir væntingum er ótvíræð um allan heim. Ef ekkert þeirra módela sem hafa verið reynd til þessa fullnægir kröfum okkar, kæmi vel til greina að draga upp nýja atburðarás og sýna þjóðum heims fram á að hægt sé að skipuleggja samfélag á raunverulega framsækinn hátt.

Í framhaldinu er farið í þær hugmyndir sem ný þjóðfélagsgerð þyrfti að hvíla á. Ég læt þetta hins vegar duga sem fyrsta vers. Mér sýnast þessar hugleiðingar eiga vel við á Íslandi og hver veit nema ég haldi áfram með endursögn bréfsins við tækifæri. Þeir sem eiga auðvelt með að lesa ensku geta séð bréfið í heild á slóðinni:

http://www.bahai-egypt.org/2011/04/open-letter-to-people-of-egypt.html

Nýleg hrina íkveikjuárása á fyrirtæki í eigu bahá'ía í borginni Rafsanjan í Íran, virðist vera þáttur í aðgerðum til þess að spilla fyrir samskiptum bahá‘ía og Múslima í borginni.

Gerðar hafa verið yfir tíu árásir á verslanir frá 25. október 2010, og sendar hafa verið bréflegar hótanir til um tuttugu heimila og fyrirtækja í eigu bahá'ía til „meðlima hins afvegaleidda bahá‘í sértrúarsafnaðar“. Í bréfunum sem eru nafnlaus, er þess krafist að bahá'íar undirriti skuldbindingu um að þeir „láti vera að stofna til samskipta eða vináttu við Múslima“ og að „nýta sér eða ráða lærlinga sem eru Múslimar“. Bahá'íunum er einnig sagt að kenna ekki trúna, meðal annars á netinu. Ef bahá'íarnir verði við þessu megi þeir treysta því að ekki verði ráðist á þá eða eigur þeirra.

Diane Ala'i fulltrúi bahá'í alþjóðasamfélagins, segir að bahá'iarnir hafi haft samband við borgaryfirvöld og óskað eftir rannsókn á árásunum, en að ekkert hafi verið gert enn sem komið er.

Fréttina í fullri lengd (á ensku) má nálgast á vefslóð alþjóðlegu bahá'í fréttaþjónustunnar: Bahá'í World News Service:

http://news.bahai.org/story/805